Zgodnie z nowymi przepisami, w roku 2023 przedsiębiorcy po raz pierwszy zobowiązani są do złożenia rocznego rozliczenia składki zdrowotnej. Obowiązek rozliczenia dotyczy niemal wszystkich osób prowadzących działalność gospodarczą. Zarówno wysokość, jak i sposób naliczania składki zdrowotnej uzależniony jest od wybranej formy opodatkowania. W przeciwieństwie do rocznego rozliczenia PIT, dla rocznego rozliczenia składki zdrowotnej nie przewidziano oddzielnej deklaracji. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej należy złożyć wraz z deklaracją ZUS DRA lub ZUS RCA za miesiąc kwiecień 2023 roku tj. w terminie do 22 maja 2023 roku.
Przygotowaliśmy zestawienie najczęściej pojawiających się przypadków dot. rozliczenia składki zdrowotnej, z jakim zgłaszali się przedsiębiorcy podczas dyżurów naszego eksperta – księgowej.
Przypadek 1
Pan Grzegorz prowadził działalność gospodarczą opodatkowaną w formie podatku liniowego od 1 sierpnia 2022 r. do 31 grudnia 2022 r. W tym okresie uzyskał dochody z działalności gospodarczej w wysokości 21.000 zł. Ile wynosi roczna składka zdrowotna ?
– Roczna podstawa wymiaru nie może być niższa od kwoty: 15.050 zł (iloczyn liczby miesięcy podlegania i minimalnego wynagrodzenia: 5 x 3.010 zł).
– Roczna składka nie może być niższa od kwoty: 1.354,50 zł (9% x 15.050 zł)
– Wysokość rocznej składki obliczonej od dochodu rocznego: 1.029 zł (4,9% x 21.000 zł).
– Roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 1.354,50 zł , obliczona jako 9% x 15.050 zł – roczna podstawa wymiaru składki.
Przypadek 2
Pani Dorota w 2022 r. prowadzi działalność gospodarczą i stosuje opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W 2021 r. uzyskała przychody w wysokości 357.000 zł (po stosownym odliczeniu opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne).
W deklaracji rozliczeniowej za 01/2022 zadeklarowała, że będzie ustalała miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za cały 2022 r. w wysokości ustalonej dla limitu przychodów jakie uzyskała w roku poprzednim.
30 kwietnia 2022 r. zakończyła prowadzenie działalności. Zatem za styczeń, luty, marzec i kwiecień 2022 r. rozlicza składkę od podstawy wymiaru wynoszącej 180% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale.
W lipcu 2022 r. rozpoczęła prowadzenie nowej pozarolniczej działalności gospodarczej i również rozlicza się z podatku dochodowego w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.
Od lipca 2022 r. Pani Dorota nie jest związana swoją deklaracją o opłacaniu składki na podstawie wysokości przychodów za rok poprzedni. Za lipiec 2022 r. może zatem ustalić swoją podstawę wymiaru składki zdrowotnej na podstawie przychodów z działalności osiągniętych od początku 2022 r.
Przyjmując, że przychody te do lipca wyniosły 75.000 zł i do końca roku nie przekroczyły 300.000 zł, to za lipiec i następne miesiące 2022 r. podstawa wymiaru będzie wynosiła 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale.
Jak ustalić składkę w powyższym stanie faktycznym?.
Składki w trakcie roku:
– od styczna do kwietnia wynosi 4 (miesiące) * 1007,81 zł = 4031,24 zł
– od lipca do grudnia wynosi 6 (miesięcy) * 559,89 zł = 3 359,34 zł
Razem naliczyła składek na kwotę 7 390,58 zł
Przychody w 2022 r. nie przekroczyły 300 000 zł, zatem składka za miesiąc wynosi 559,89 zł
Rozliczenie składki za rok tj. 10 miesięcy* 559,89 zł = 5598,90 zł
Wyliczenie nadpłaty 7390,58 zł (naliczono) – 5598,90 zł (winno naliczyć) = 1 791,68 zł (nadpłata).
Przypadek 3
Pan Przemysław w 2022 r. stosuje opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. W 2021 r. rozliczał się z podatku dochodowego w formie podatku liniowego.
Za rok 2021 r. uzyskał przychody w wysokości 57.000 zł. W składanej deklaracji rozliczeniowej za 01/2022 zadeklarował, że będzie ustalał miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za cały 2022 r. w wysokości ustalonej dla limitu przychodów jakie uzyskał w roku poprzednim. Po złożeniu tej deklaracji obowiązującą miesięczną podstawą wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za cały rok 2022 będzie podstawa odpowiadająca 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale.
Przychody za rok 2022 przekroczyły 60.000 zł, ale nie przekroczyły 300.000 zł. Wysokość składki rocznej powinna zatem wynieść: 12 (liczba m-cy podlegania) x 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w czwartym kwartale x 9%.
Jak dokonać rozliczenia składki zdrowotnej przy powyższych założeniach?
Po zakończeniu roku przedsiębiorca zobowiązany jest do dopłaty składki od różnicy pomiędzy ww. iloczynem, a sumą opłaconych składek za każdy miesiąc podlegania.
Wyliczenie:
12 (miesięcy)* 335,91 zł = 4030,92 zł
Rozliczenie składki za rok
12 miesięcy* 559,89 zł = 6 718,68 zł
Rozliczenie roczne 4030,92 zł (naliczono) – 6 718,68 zł (winno naliczyć)= 2 687,76 zł (do zapłaty).
Przypadek 4
Pani Dagmara rozpoczęła działalność gospodarczą w styczniu 2023 r. i wybrała formę opodatkowania według skali podatkowej. W związku z tym, że styczeń jest to ostatni miesiąc rozliczeniowy w składce zdrowotnej za 2022 r., to czy powinna dokonać rozliczenia rocznego za ten jeden miesiąc ?
Jeśli przedsiębiorca rozpoczął działalność gospodarczą od 1 stycznia 2023 r. i jako formę rozliczenia wybrał „podatek liniowy” lub „skalę podatkową”, konieczne jest roczne rozliczenie składki zdrowotnej za 2022r. Przy tym sposobie opodatkowania roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ustala się za rok składkowy, który trwa od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego (w tym przypadku od 1.02.2022 r. do 31 stycznia 2023 r.).
Styczeń 2023 r. zaliczany jest do „jednomiesięcznego roku składkowego”, który rozpoczął się 1 stycznia 2023 r. a zakończył 31 stycznia 2023 r. Ustalając, że liczba miesięcy w którym wykonywana była działalność w tej formie opodatkowania w 2022 r. wynosiła zero, wówczas iloczyn liczby miesięcy podlegania pod ubezpieczenie zdrowotne oraz minimalnego wynagrodzenia w pierwszym dniu roku składkowego również wyniesie zero. Składka za styczeń, przynależąca do jednomiesięcznego roku składkowego , podlegać będzie obniżeniu do wysokości 0 zł oraz zwrotowi, pod warunkiem braku zaległości.
Przypadek 5
Pani Regina prowadzi działalność gospodarczą i złoży za kwiecień 2023 r. deklarację rozliczeniową ZUS DRA i zakłada, że w wyniku rozliczenia rocznego będzie wynikała nadpłata. Jednocześnie z deklaracji tej będzie zobowiązanie z tytułu składek należnych za kwiecień 2023 r. Kwota nadpłaty z tytułu rozliczenia rocznego będzie wyższe od kwoty bieżącego zobowiązania za kwiecień 2023 r.
Jeżeli Pani Regina nie ureguluje tego zobowiązana to czy nadpłata składek będzie podlegać rozliczeniu na poczet składek należnych za kwiecień 2023 ?.
– Pani Regina po przekazaniu deklaracji rozliczeniowej za kwiecień 2023 r. ma obowiązek opłacenia składek, które z niej wynikają.
– Ustawodawca nie przewidział możliwości rozliczna nadpłaty, która wynika z rozliczenia rocznego na poczet należności wykazanych w deklaracji rozliczeniowej za kwiecień .
– Jeżeli Pani Regina nie opłaci składek, które wynikają z deklaracji za kwiecień i chce, żeby nadpłata z rozliczenia rocznego rozliczyła te należności to powinna wystąpić z wnioskiem o zwrot nadpłaty.
Taki tryb umożliwi rozliczenie nadpłaty składki z uwzględnieniem daty, która wynika z terminu przekazania rocznego rozliczenia. Przy czym ZUS na rozpatrzenie wniosku i rozliczenie nadpłaty np. na składki ma termin do 1 sierpnia. Jeżeli Pani Regina nie wystąpi z wnioskiem o zwrot nadpłaty do 1 czerwca, wówczas zostanie ona rozliczona na koncie Pani Reginy do 31 grudnia 2023 r.
TCWP przy współpracy z
Alicją Stawową (Biuro Rachunkowe ASFINANSE)