W połowie 2022 roku została znowelizowana, po raz kolejny, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jedną z istotnych zmian było wprowadzenie możliwości skorzystania przez podatnika (osobę fizyczną), która uzyskuje dochody z szeroko rozumianej pracy najemnej, z tzw. kwoty wolnej od podatku u maksymalnie trzech płatników. Rozwiązanie to pojawiło się jako skutek zwiększenia prawie 10-krotnie kwoty dochodu, który jest wolny od podatku (30 tys. zł rocznie dla podatnika) i zniesienia możliwości odliczania składki zdrowotnej od podatku. Zmiana ta, czyli możliwość złożenia u trzech płatników oświadczenia o stosowanie podzielonej kwoty wolnej od podatku, wchodzi w życie z początkiem 2023 roku. Najistotniejsza z punktu widzenia podatnika jest informacja, kto może złożyć takie oświadczenie i u kogo, tj. u jakiego płatnika zaliczek z tytułu podatku dochodowego. Do końca 2022 o kwotę wolną od podatku można było wnioskować wyłącznie w jednym zakładzie pracy. Obecnie podatnik może złożyć takie oświadczenie i jako pracownik, i jako zleceniobiorca, i jako osoba wykonująca umowę o dzieło. Nie jest to pełna lista, bo jeszcze może z tego rozwiązania skorzystać np. członek rady nadzorczej, osoba uzyskująca dochody z tytułu praw autorskich czy osoba powołana do pełnienia funkcji społecznych (czy obywatelskich). Ustawodawca nałożył jednak pewne ograniczenia na podatnika, czyli możliwość podziału kwoty wolnej od podatku,
wynoszącej obecnie 300 zł, na maksymalnie trzech płatników równocześnie (trzech płatników w jednym miesiącu). Arytmetycznie łatwo jest wyliczyć, iż każdy z podatników może u jednego płatnika złożyć oświadczenie o 300 zł kwoty wolnej od podatku (bądź mieć ustawowo stosowaną), u dwóch płatników po 150 zł kwoty wolnej (albo u jednego 150,00 zł, a u drugiego 100,00 zł), a przy złożeniu oświadczeń u trzech płatników równocześnie u każdego płatnika po 100,00 zł. Równie ważne jest zrozumienie, kto jest płatnikiem. Nie należy utożsamiać pojęcia płatnika z firmą (jednostką organizacyjną), gdzie podatnik uzyskuje przychody. Zgodnie z przepisami jest wiele kategorii płatników zobowiązanych do poboru i odprowadzania zaliczek na podatek dochodowy. W przypadku łączenia umowy zlecenia z umową o pracę istnieje dwóch płatników. Oznacza to, że podatnik, jeśli chce skorzystać z kwoty wolnej i z uzyskiwanych dochodów z umowy o pracę, i z umowy zlecenia, jest zobowiązany złożyć w jednej jednostce organizacyjnej dwa druki PIT-2. Jest to zgodne z opublikowanymi w dniu 30.12.2022 r. przez MF objaśnieniami podatkowymi, do których mają się stosować organy skarbowe. Podkreślić jednak należy, by podatnik przeanalizował swoje dochody. Najkorzystniejsza jest bowiem sytuacja, gdy z pełnej kwoty wolnej można korzystać u jednego płatnika.
Nowatorskie podejście do druku PIT-2 widać w liczbie możliwych do wyboru oświadczeń i wniosków. Pracownik może wnioskować o zwiększone koszty uzyskania przychodów (podwyższona kwota to nie 250,00 zł a 300,00 zł) albo z nich w ogóle zrezygnować. Może także złożyć oświadczenie o stosowaniu preferencyjnego rozliczenia jako rodzic samotnie wychowujący dziecko albo jako osoba pozostająca w związku małżeńskim, by obniżyć wysokość zaliczek na podatek dochodowy z odprowadzanego z wynagrodzenia przez zakład pracy do urzędu skarbowego. Pracownik może także złożyć oświadczenie o stosowaniu zwolnienia z tytułu nowych ulg (ulga dla seniora, dla powracających czy dla rodzica 4+). Nie są to jedyne oświadczenia/wnioski możliwe do złożenia przez pracownika.
Inaczej, mniej korzystnie, wygląda sytuacja dla zleceniobiorców. Pomimo możliwości wspólnego rozliczenia ze współmałżonkiem albo jako rodzic samotnie wychowujący dziecko w zeznaniu rocznym, zleceniodawca nie może przyjąć i stosować oświadczenia zleceniobiorcy o preferencyjnym rozliczeniu przy ustalaniu wysokości miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy. Ale za to jest możliwe do złożenia oświadczenie przez zleceniobiorcę o stosowanie zwolnienia podatkowego dla nowych ulg podatkowych.
Kolejna kategoria podatników, czyli osoby na kontraktach menedżerskich, osoby powołane do pełnienia funkcji czy członkowie rad nadzorczych, praktycznie mogą złożyć jedynie oświadczenie o stosowaniu kwoty wolnej od podatku. Podatnik jest zobowiązany złożyć druk PIT-2 w momencie zmiany okoliczności mających wpływ na wysokość zaliczki (czyli od strony praktycznej złożyć na nowo ponownie na kolejnym druku wszystkie oświadczenia i wnioski, bo wyłącznie ostatnio złożony druk PIT-2 płatnik jest zobowiązany stosować).
Oprócz ujęcia na jednym druku (ale aż na trzech stronach) możliwych do zastosowania przez płatnika na wniosek podatnika oświadczeń i wniosków ustawodawca wprowadził jeszcze dwa inne rozwiązania, które mają wpływ na wysokość miesięcznych zaliczek. Korzystnym dla podatnika rozwiązaniem jest możliwość złożenia wniosku o niepobieranie zaliczek na podatek dochodowy. Warunek jest jeden, czyli nieuzyskiwanie przez podatnika w całym roku podatkowym dochodów przekraczających kwotę 30 tys. zł. Jeśli jednak podatnik przekroczy w roku podatkowym 30 tys. zł dochodów, to w jego gestii leży wycofanie złożonych wniosków o niepobranie zaliczek, jeśli składał takie dokumenty u wielu płatników równocześnie. Tylko w jednym przypadku podatnik nie ma obowiązku „pilnowania” swoich dochodów, by płatnik naliczał jednak zaliczkę na podatek dochodowy. Zgodnie z przepisami płatnik pomija złożony wniosek podatnika o niepobieranie zaliczek, jeśli u tego jednego, konkretnego płatnika podatnik uzyska dochody wyższe niż 30 tys. zł. Tylko w takim przypadku podatnik nie będzie musiał się obawiać ewentualnej dopłaty w zeznaniu rocznym podatku. Jeśli jednak podatnik złoży wnioski u wielu płatników i u każdego płatnika dochody będą niższe niż kwota 30 tys. zł, a sumarycznie dochody podatnika przekroczą kwotę 30 tys. zł, to podatnik musi liczyć się z konsekwencjami w postaci obowiązku dopłaty podatku w zeznaniu rocznym.
Nowym rozwiązaniem, mniej korzystnym dla podatnika, jest obowiązek nałożony na płatnika, przy wypłacie wynagrodzenia po dacie zakończenia umowy o pracę, wszystkich oświadczeń i wniosków złożonych na druku PIT-2, które obniżają wysokość zaliczki na podatek dochodowy. Zazwyczaj będzie to widoczne w niższej kwocie ostatniego przelewu pensji o wartość odpowiadającą stosowanej kwocie wolnej od podatku, oczywiście, jeśli takowa była stosowana. Miłą informacją jest brak obowiązku składania druku PIT-2 w nowej wersji w 2023 roku, jeśli pracownik złożył w latach poprzednich takie oświadczenie. Warto pamiętać, iż płatnik (pracodawca, zleceniodawca itd.) nie ma obowiązku weryfikować danych w złożonym przez podatnika druku PIT-2. Cała odpowiedzialność za błędne (nieadekwatne do uzyskiwanych dochodów, ulg czy zwolnień) dane leży po stronie podatnika, gdyż także w tym zakresie zmieniły się przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od początku tego roku. Na sam koniec należy zwrócić uwagę, iż Ministerstwo Finansów umieszczało w BIP wzór druku PIT-2 w wersji 29 trzykrotnie (pod koniec września, na początku października i 30.12.2022 r.) i poprawną, ostateczną wersją jest druk z końca roku. Zarówno druk, jak i objaśnienia, są w kilku miejscach niezgodne z zapisami ustawy, stąd możliwe, iż będzie kolejna zmiana przepisów w najbliższym czasie.
TCWP
Izabela Leśniewska –
specjalista TCWP;
doradca podatkowy w kancelarii Alo-2