Mediacja jako sposób rozwiązywania sporów i uratowania firmy przed niewypłacalnością
Choć żyjemy w czasach, w których trudno coś zaplanować a rzeczywistość wciąż nas zaskakuje, to jednak musimy się w niej odnaleźć i umieć przewidywać, a także w porę szukać rozwiązań. Jest to ważne w szczególności, gdy na horyzoncie pojawiają się problemy, wzrost cen, zatory z płatnościami, czy konieczność dochodzenia zapłaty od kontrahentów czy klientów. Dochodzenie roszczeń na drodze sądowej może okazać się kosztowne, długotrwałe i bezskuteczne. Postępowanie restrukturyzacyjne, czy upadłościowe to zawsze jest ostateczność, a nadto są to postępowania drogie, choć nieraz konieczne. Trzeba też pamiętać, że sąd oddali wniosek o upadłość niewypłacalnego dłużnika, jeżeli jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów.
W sytuacji, gdy zaczynają pojawiać się problemy, warto wcześniej podjąć działania, które pomogą zapobiec kierowaniu sprawy na drogę sądową, a gdy już na niej jesteśmy, skrócić postępowanie i zmniejszyć jego koszty. Jednym z takich działań może być decyzja o podjęciu mediacji, której celem jest zawarcie ugody.
Mediacja obok arbitrażu, koncyliacji, negocjacji ugodowych, jest jedną z form rozwiązywania sporów. To sposób na wypracowanie satysfakcjonującego strony rozwiązania sporu na drodze dobrowolnych i poufnych rozmów, które prowadzi mediator – bezstronna i neutralna osoba trzecia. Jest formą komunikacji pomiędzy stronami sporu, która ma doprowadzić do wypracowania zadowalającego rozwiązania dla obu stron zaistniałego sporu czy konfliktu.
Zasadnicze unormowania dotyczące mediacji w prawie polskim znajdują się w Kodeksie postępowania cywilnego, w artykułach od 1831 do 18315. Brak jest odrębnych unormowań prawnych poświęconych wyłącznie mediacji czy mediatorom. Chociaż unormowania te zawarte są w procedurze postępowania cywilnego, zastosowanie mają zarówno w przypadku mediacji sądowej jak też pozasądowej, co wynika wprost z przepisu art. 1831 § 2, w myśl którego mediację prowadzi się na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy strona złożyła wniosek, o przeprowadzenie mediacji, z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.
Mediacja jest dobrowolna i poufna. W czasie jej trwania strony starają się znaleźć najlepsze dla nich rozwiązanie problemu. Powinny czynić sobie ustępstwa i spojrzeć szerzej na sprawę, mając też na uwadze, np. dalszą współpracę, czy szereg korzyści płynących z dojścia do porozumienia. Ma to szczególne znaczenie przy długotrwałej współpracy, gdy strony do tej pory były biznesowymi partnerami. Mediacja pozwala też stronom wyjść z konfliktu z twarzą, co ma ogromne znaczenie, przy budowaniu wizerunku firmy. Mediacja może być też dobrym i cennym narzędziem w procesie reklamacyjnym.
Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, sąd na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do jej zatwierdzenia. Jeżeli ugoda podlega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd zatwierdza ją przez nadanie jej klauzuli wykonalności; w przeciwnym przypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem. Sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem, w całości lub części, jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa, a także gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc prawną ugody zawartej przed sądem. Ugoda zawarta przed mediatorem, którą zatwierdzono przez nadanie jej klauzuli wykonalności, jest tytułem wykonawczym.
Aleksandra Kupczyk-Zajączkowska
radca prawny, specjalista TCWP
Tekst źródłowy: ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1805 z późn. zm.).