Prowadzenie działalności gospodarczej to ciężka praca wymagająca ogromnego wysiłku, umiejętności dostosowania do zmieniającej się rzeczywistości i reagowania na zagrożenia. Może się jednak zdarzyć tak, że przedsiębiorca napotka trudności z którymi trudno sobie poradzić. W takiej sytuacji warto pamiętać o możliwości zawieszenia firmy, w szczególności, gdy pojawią się problemy, które uniemożliwiają prowadzenie działalności przez pewien czas. W przypadku, gdy pojawią się kłopoty finansowe, może to być dobre rozwiązanie, które uchroni przed narastającymi kosztami i zobowiązaniami.
Regulacje prawne związane z zawieszeniem działalności znajdziemy w ustawie z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców*. Z takiej możliwości może skorzystać przedsiębiorca niezatrudniający pracowników. W przypadku, gdy w firmie zatrudnieni są pracownicy, zawieszenie działalności gospodarczej jest możliwe, w przypadku gdy przedsiębiorca zatrudnia wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym, urlopie opiekuńczym lub urlopie rodzicielskim, niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu. W przypadku zakończenia korzystania z urlopów lub złożenia przez pracownika wniosku dotyczącego łączenia korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu, pracownik ma prawo do wynagrodzenia jak za przestój, określonego przepisami prawa pracy, do zakończenia okresu zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej.
Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej oraz poza tą spółką może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej z tych form. Gdy wykonuje działalność gospodarczą jako wspólnik w więcej niż jednej spółce cywilnej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej lub kilku takich spółkach. W przypadku wykonywania działalności gospodarczej w spółce cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników.
Obecnie przedsiębiorcy wpisani do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej mają możliwość zawieszenia działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni. Jeżeli okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej obejmuje wyłącznie miesiąc luty danego roku kalendarzowego, za minimalny okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przyjmuje się 28 albo 29 dni, w zależności od liczby dni tego miesiąca w danym roku kalendarzowym. Niewykonywanie przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej przez okres krótszy niż 30 dni (z wyjątkiem lutego, gdy jest to 28 albo 29 dni) nie jest kwalifikowane przez ustawodawcę jako zawieszenie jej wykonywania. Decyzja o zawieszeniu wykonywania działalności na czas nieokreślony albo na czas określony należy całkowicie do przedsiębiorcy.
O ile osoba fizyczna czy prowadząca działalność gospodarczą czy też spółka cywilna może ją zawiesić na czas nieokreślony, to przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego – dotyczy to spółek handlowych – może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej z ograniczeniem do 24 miesięcy. Minimalny okres zawieszenia działalności jest taki sam. Wniosek o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej oraz wniosek o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej jest zwolniony z opłat sądowych. Wpisy dokonane w wyniku rozpoznania takich wniosków nie podlegają ogłoszeniu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Powinniśmy pamiętać, że w przypadku niezłożenia wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej przez spółkę przed upływem okresu 24 miesięcy od dnia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, wpis informacji o jej wznowieniu nastąpi w dniu kolejnym po upływie okresu 24 miesięcy od dnia zawieszenia przez automatyczne zamieszczenie jej w rejestrze przedsiębiorców.
W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej. W praktyce zawieszenie działalności gospodarczej nie jest równoznaczne z zaprzestaniem działalności, ale oznacza jej ograniczenie do czynności dozwolonych na podstawie ustawy. Prawo przedsiębiorców określa jakie czynności w tym czasie mogą, a także powinny być podejmowane. Tak więc przedsiębiorca:
- może wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, w tym rozwiązywania zawartych wcześniej umów;
- może przyjmować należności i jest obowiązany regulować zobowiązania, powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
- może zbywać własne środki trwałe i wyposażenie;
- ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
- wykonuje wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa;
- może osiągać przychody finansowe, także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej;
- może zostać poddany kontroli na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą;
- może powołać albo odwołać zarządcę sukcesyjnego.
W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej ubezpieczenia emerytalne i rentowe dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą są dobrowolne. Przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej nie opłaca ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczyna się zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej, do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności gospodarczej. Za okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca będący płatnikiem składek wyłącznie za siebie nie ma obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne przewidzianych w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Przedsiębiorca będący osobą fizyczną, który zawiesiła działalność gospodarczą może zgłosić się dobrowolnie do ubezpieczenia zdrowotnego do Narodowego Funduszu Zdrowia.
TCWP
przy współpracy z Aleksandrą Kupczyk-Zajączkowską
radcą prawnym; specjalistą TCWP
* ustawa z dnia 6 marca 2018 r. – prawo przedsiębiorców (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.)